10 چيـــز كه انســان‌ آن هـــا را از انقـــراض نــجات داده‌

ما انسان ها موجوداتي پر از ضد و نقيض هستيم. تاريخ ما پر است از كشفيات علمي كه به ما اجازه مي دهد سطح زندگي خود را بهبود بخشيده و پيشرفت کنیم. به صورت همزمان ما از همين دستآوردهاي فوق العاده براي ايجاد آسيب هاي بي مورد استفاده مي كنيم. به تناسب ما اين رفتار را "طبيعت انسان" مي ناميم. ما با تمام فشارهاي منفي كه به يكديگر وارد مي كنيم، گاهي ديدگاه خوبي كه توانایی آن را داریم از دست مي دهيم. فرهنگ رو به افزايش توجه به طرفداري محيط زيست بر بسياري از انواع شگفت انگيز زندگي كه بر اثر بي دقتي ما از بين رفته است، تاكيد مي كند. براي بازگرداندن ما به زمين، در اينجا ده حيوان يا گياه را مي آوريم كه ادامه وجودشان را مديون انسانيت هستند.

 

10- شپش سر
شپش سر شايع تنها مي تاند بر روي سر انسان به حيات ادامه دهد. بسياري از انگل ها مختص به گونه خاصي هستند- ما گاهي فراموش مي كنيم كه وقتي يك موجود منقرض مي شود به همراه آن تعدادي انگل كه مختص به آن گونه هستند نيز با آن از بين مي رود. با اين حال از بين انگل هاي مختص انسان، شپش سر از آنجايي كه بين معدود انگل هايي هستند كه براي ما فايده دارند مورد نظر است. هجوم شپش در دوران کودکی با اينكه آزار دهنده است، امری بي خطر می باشد. هر چند مخصوصا در مكان هايي با رعايت اصول بهداشتي ضعيف، شپش سر باعث بالا بردن مصونيت طبيعي به شپش هاي بدن خطرناك تري مي شود كه بيماريهايي پر خطر و گاهي مرگ آور را منتقل مي كنند. شهرنشيني مدرن كامل است اما نياز به فوايد شپش سر را از بين برده، ولی كساني كه در فقر زندگي مي كنند همچنان از اين مصونيت طبيعي سود مي برند. بنابراين، به عنوان گونه اي از موجودات، شپش سر هنوز به ما كمك مي كند و در مقابل، آنها نمي توانند بدون زندگی کردن روی سر انسانها، به حيات ادامه دهند. هر چند ممكن است قصد آن را نداشته باشيم، به سادگي با ادامه بقايمان، ما به اين گونه امكان بقا داده ايم و حتي امروزه نيز مردمي از اين موجودات سود مي برند.

 

9- آووكادو
بسياري از گياهان براي انتشار دانه هاي خود از جانوران استفاده مي كنند. گياه دانه خود را با يك روكش خوش طمع مي پوشاند كه جانوران گشنه را براي خوردن دانه ها تحريك مي كند و پس از مدتي حيوان، دانه كامل را به همراه كود دفع مي كند. اين موضوع نه تنها همراه بودن دانه با مواد مغذي را تضمين مي كند، بلکه گياه را در ناحيه ای بزرگ پخش مي كند. آووكادو مورد نظر نيز به همين صورت تكامل يافته است. هرچند يك دانه آووكادو از نظر اندازه با يك تخم مرغ قابل مقايسه است، اين سوال پيش مي آيد كه چگونه موجودي مي تواند يك دانه آووكادو را از سيستم گوارشي خود عبور دهد؟ انسان ها موجودات نسبا بزرگي هستند، با اين وجود خروجي غذا در شكم ما تنها دو ميليمتر قطر دارد. پس حيواناتي كه به اندازه ي كافي براي گذراندن دانه آووكادو بزرگ بودند، بسيار بزرگتر بودند. اين حيوانات عظيم الجثه در حدود 12 هزار سال پيش منقرض شدند. آووكادو نيز مي توانست با آنها منقرض شده باشد اما نه براي مردم گرسنه و صنعتي آمريكاي مركزي كه به كاشت اين ميوه به دقت و با دست ادامه دادند. هر چند با روشی غير طبيعي، اما آووكادوها به اين صورت براي هزاران سال باقی ماندند. اكثر آنها وابسته به انسان ها براي ادامه بقاي خود هستند. در صورتي كه انسان ها كاشت آنها را قطع كنند، آووكادوها تنها شيوه انتشار خود را از دست مي دهند و به زودي ناپديد مي شوند.

 

8- همسترها
در اوايل اين قرن يك جانورشناس تعداد بسياري جونده عجيب و ناياب را در سوريه به دام انداخت. اين موجودات يك قرن زودتر شناسايي شده و همستر سوريه اي يا همستر طلايي ناميده شدند. در بين آنها تنها يك نمونه مونث وجود داشت. بعد از گرفتن همسترها، این موجودات کمتر دیده شدند و باور بر اين شد كه آنها در حيات وحش از بين رفته اند. بعد از مطالعه بر روی آنها و نحوه توليد مثلشان مشخص شد که تعدادی از آن ها برای افزایش جمعیتشان فرار کرده اند در حالي كه ساير آنها اجداد حيوانات خانگي امروز شدند. هر همستر طلايي امروزي مي تواند به صورت ژنتيكي به همستر مونثي كه مدت ها پيش گرفته شده بود ارتباط پيدا كنند و تمام يافته ها تا كنون نشان مي دهد كه همسترهاي طلاي وحشي در اسرائيل نيز از فراري هاي اصلي به وجود آمده اند. اگر به خاطر عمل يك زيست شناس نبود خیچ یک از گونه های همستر خانگي و وحشي وجود نداشتند.

 

7- گينگو
یک افسانه قدیمی مي گويد يك پادشاه چيني نوع خاصي از درخت را كه بسيار دوست داشت در حيات كاخ پادشاهي كاشت. باغبانان پادشاه درخت را براي گل دادن پيدا كرده بودند و از آنجا كه اينگونه براي بيشتر از پانصد سال عمر مي كند، براي چندین نسل از آن لذت بردند. از دانه هاي آن براي پرورش فرزندان بسياری استفاده شد. پس از قرن ها اين درخت، گينگو در ساير نقاط جهان منقرض شده به شمار مي رفت و تنها از روي فسيل آن مطالعه شده. از هنگامي كه چين با غرب ارتباط برقرار كرد مشخص شد كه درختي كه تنها نقش آن بر سنگ هاي ميليون ها سال پيش شناخته مي شد، همزمان در چين به علت علاقه پادشاهان گذشته گل مي داده. امروزه گينگوهاي دو لبه در اطراف جهان يافت مي شوند، اما مي توان از نظر ژنتيكي آنها را به يك درخت، يا ممكن است به گروه كوچگي از درخت، از تقریبا 3000 سال پيش در چين نسبت داد.

 

6- كرم ابريشم
بومبيكس موري كرم ابريشم براي انتشار گونه خود كاملا به انسان وابسته است. بر خلاف اسمشان آنها اصلا كرم نيستند در حقيقت يك لاوا يا هزار پا هستند. پيله آنها از ابريشم تشكيل شده كه استفاده زيادي براي انسان ها دارد. آنها براي مدت زيادي پرورش يافته و براي ابريشمشان در مدت 5000 سال استفاده شده اند كه در طول اين مدت نوع وحشي آنها به تديج و به صورت طبيعي منقرض شده است. انواعي از آنها كه براي ابريشم پرورش مي يابند ناتوان هستند و در طول دگرديسي ناقص بال آنها كوچك شده است و قسمت دهان آنها بسيار كوچك می باشد مگراینکه توسط يك متخصص تغذيه شده باشند. بدتر از اين به عنوان نتيجه اي از خانگي شدن، آنها ترسي از مهاجمان ندارند و نمي توانند در محيط جنگلي به زندگي ادامه دهند. آنها بايد به صورت فيزيكي توسط نگهداري كنندگان براي جفتگيري در كنار هم قرار داده شوند. علاوه بر اين كرم هاي ابريشم از يك زندگي متنعم لذت مي برند به اين علت كه كرم هاي ابريشمي كه سالم هستند و خوب تغذيه شدند بهترين ابريشم را توليد مي كنند.

 

5- مرغ هاي باران برمودا
اين پرنده هاي كم ياب در جزيره برمودا زندگي مي كنند. هنگامي كه اين جزيره توسط اروپاييان بازديد شد تعداد بسياري موش، سگ و تعداد ديگري از حيوانات كه بدانجا آورده شده بودند باعث انقراض پرندگان شدند. براي بيش از سيصد سال باور بر این بود كه مرغ هاي باران برمودا منقرض شده اند. در سال 1951، 18 پرنده كه در كنار ساحل لانه كرده بودند به صورت غيرمنتظره اي كشف شدند و بلافاصله تحت حفاظت قانوني قرار گرفتند. حتي در شرايط ايده آل هر گونه اي كه به 18 عضو كاهش يابد آينده ای ضعيف و غير محتمل خواهد داشت. لانه ها از ساير جزيره با ديوار جدا شد تا از تداخل حيات وحش با اين شرايط بحراني جلوگيري كند و لانه هاي بيشتری توسط كاركنان حفاظت منابع طبيعي با دقت ايجاد شد و به اين گونه براي افزايش تعداد پرندگان طی چند سال كمك كرد. داوطلبان براي نجات پرندگان علیرغم وجود خطر قابل توجه ای براي خودشان، در طول طوفان در سال 2003 هجوم آوردند و بسياري از لانه هاي خراب شده براي پرندگان بازسازي شد كه اگر اين بازسازي بر عهده آن ها قرار داده مي شد، ناپديد مي شدند. اكنون حدود 250 مرغ باران وجود دارند با ادامه توجه انسان ها، مرغ هاي باران ممكن است روزي دوباره به 100 عدد برسند.

 

4- درخت عروس درياي
اين درخت از روي مركز گل آن نامگذاري شده است كه شاخك حساس عروس دريايي را به ياد مي آورد. تا پايان قرن گذشته تصور مي شد كه اين درخت در حال انقراض است، از آن وقت تاكنون تنها تعداد كمي، نمونه آزمايشي حفاظت شده در پارك هاي ملي در Seychelle وجود دارند. اين گياه يك گياه قديمي است كه با آب و هواي امروزي ناسازگار است. تعداد آن به صورت طبيعي در طي هزاران سال به علت تغيير طبيعي آب و هواي زمين كاهش يافته، با اين وجود اين گونه تا جايي پافشاري كرده كه تنها سه درخت در سال 1970 براي بقا تلاش مي كردند. اين درختان در حال حاضر توسط قانون حفاظت مي شوند و گياه شناسان براي يافت روشهايي جهت كمك به آنها در تلاش هستند. اين دانه ها نمي توانند در محيط جنگلي رشد كنند و انسان ها تنها تحت شرايطی بسيار مرطوب موفق به رشد آن ها شده اند. امروزه جمعيت آن ها به پنجاه عدد افزايش پيدا كرده، اما اين درختان با سازگاري ضعيفی که با آب و هواي مدرن دارند، بدون دخالت مداوم انسان ها نمي توانند با رقيبان سازگارتر خود رقابت كنند.

 

3-گاوميش اروپايي
مانند مرغهاي باران برمودا، اين موجود يكي از حيوانات ديگري است كه توسط انسانها به سوي انقراض برده شد. گاو ميش هاي اروپایي بزرگترين جانوران زميني در اروپا هستند اما به علت شكار، كاملا در حيات وحش از بين رفته اند، هر چند اين موجود به صورت سنتي براي شاخ ها و پوستش از زمان Palaeolithic شكار مي شد، افزايش شكار مدرن باعث كاهش تعداد آنها شد. سربازان در جنگ جهاني اول آنها را به صورت صدتايي براي گوشتشان علي رغم آگاهي از وضعيت خطرناك آنها شكار مي كردند و آخرين گاو ميش اروپايي در سال 1927 مورد شليك قرار گرفت. خوشبختانه تعداد بسياري از آنها در باغ وحش ها باقي ماندند و توليد مثل كردند. اين اتفاق بلافاصله توجه بيولوژيست آلماني هاينز هك را برانگيخت. هك اعلام كرد از آنجاييكه اين حيوانات جديد حاوي ژن هاي پيشينيان منقرض شده شان هستند، مي توان آنها را به قصد توليد اجداد از بين رفته شان پرورش داد. هك نمي خواست شاهد از بين رفتن گاو ميش هاي اروپايي باشد که سمبل حيواناتي باستاني بودند. او به پرورش اين موجودات از تنها 12 عدد به 4000 عدد كه به حيات وحش بازگردانده شدند كمك كرد. متاسفانه به علت منبع ژنتيكي كوچك اينگونه به شدت نسبت به تعدادي از بيماري ها آسيب پذير است و توانايي توليد مثل نوع مذكر در حال كاهش است. بنابراين آنها همچنان به انسان ها براي جلوگيري از انقراض نياز دارند.

 

2. كاج هاي وولمي
هرچند اين درخت يك درخت كاج واقعي نيست، اين گياه تنها از روي فسيل هايي از ميليون ها سال پيش شناخته شد. در سال 1994 يك مامور پارك، هنگامي كه در حال قدم زدن در پارك ملي وولمي در استراليا بود متوجه يكي از اين درخت ها شد. سريعا مشخص شد كه اين درخت يك فسيل زنده است و منقرض نشده بلكه نزديك به انقراض است. كمتر از صد عدد درخت باقي مانده بود و بسياري از آنها بيمار یا در حال مرگ بودند يا قادر به توليد مثل نبودند. مدل هاي رياضي ثابت كرده اند كه آنها بدون دخالت انسان در كمتر از هزار سال منقرض مي شدند. در حال حاضر، يك برنامه ترميم اين درخت ها را به صورت قانوني حفاظت مي كند و هزاران عدد از آنها به صورت موفقيت آميز قابل كشت شده اند. آنها اخيرا توسط New South Wales در استراليا به عنوان جايگزيني محلي براي درخت كريسمس ترويج یافته اند. كاج هاي وولمي در طول فستيوال در گلدان نگه داشته شده و در مقصد كاشته مي شوند.

 

1- اسب هاي وحشي مغولستان

بيشتر اسب هاي وحشي امروزي بازماندگان وحشي پيشنيان خانگي خود هستند. هرچند اسب هاي وحشي مغولستان هيچ وقت خانگي نبودند و تنها بازماندگان واقعي اسب هاي وحشي بر زمين هستند. نقاشي هاي باستاني نشان مي دهد كه انسان ها اين حيوانات را حدود بيست هزار سال پيش شكار مي كردند. هرچند از آنجايي كه دماي هوا به صورت طبيعي گرم شده و ما به دوره اي بين دو دوره يخبندان نزديك مي شويم، مكان هاي زندگي آنها كاهش يافته و جمعيت اين اسب ها در اين هزار سال کمتر شده است. بعد از جنگ جهاني دوم تمام اسب هاي وحشي مغولستان به صورت غير مستقيم به علت تخريب مستقيم محل زندگيشان در طول جنگ يا به علت شكار توسط سرباز هاي آلماني براي تامین غذا كشته شدند. جمعيت موجود در باغ وحش نيز كاهش يافت و تا سال 1945 تنها 31 اسب باقي ماند. از بين آنها تنها 9 عدد پرورش يافت و اكنون ما جمعيت آنها را به 1800 عدد رسانده ايم. از بين آنها 300 عدد به منطقه حفاظت شده طبيعي در مغولستان و چين كه آخرين بار در آنجا ديده شده بودند، بازگردانده شد. آنها اكنون به شدت حفاظت مي شوند و انتظار مي رود گونه آنها ترميم یابد.

 

تايلاكين
هر چند گونه هاي بسياري وجود دارد كه انسان ها در طول سال بوجود آورده اند(بطور قابل توجهي صدها عدد از آنها موجودات خانگي هستند) تعدادي از آنها در واقع منقرض شده و ما مي توانيم آنها را باز گردانيم. ببر تاسماني يا تايلياكين نمونه اي از همچين حيوانيست. اين جانور بزرگترين جانور گوشتخوار كيسه دار بود كه هزاران سال پيش در تمام استراليا به جز جزيره ي تاسماني منقرض شد. تعداد آنها به علت بيماري و انقراض تدريجي گونه هایی از طعمه آنها همچنان در حال كاهش بود كه مهاجران تازه اروپايي سر رسيدند. شكار و سگ هاي خانگي، كاهش تعداد تايلاكين ها را تسريع كرد. آخرين عدد از اين حيوان در باغ وحشی در سال 1930 مرد. با اين وجود نمونه هاي آزمايشي نگهداري شده با DNA كافي موجود است و محققان بر این باورند که روزي آنها را دوباره احيا كنند. با پيشرفت تكنولوژي انسان در آينده ممكن است بتوانيم اين حيوان بي مانند را بازگردانيم. هيچ چيز از اين انساني تر نيست كه گونه خود را پيشرفت دهيم تا بتوانيم به گونه اي ديگر كمك كنيم.